astma

Astma oskrzelowa to zapalna i przewlekła choroba górnych dróg oddechowych. Zmaga się z nią co dwudziesty Polak. Statystycznie dychawica dotyka aż 8,6% dzieci w Polsce. Niepokojącym faktem jest stale wzrastająca liczba chorych, którą wiąże się z zanieczyszczeniami środowiska. Rozwój astmy jest wypadkową uwarunkowań genetycznych oraz warunków, w jakich żyjemy. Jej objawy są napadowe i obejmują problemy z oddychaniem, kaszel i świszczący oddech. Jak astmatyk może poradzić sobie z napadem duszności?

Astma prowadzi do ograniczenia wydolności dróg oddechowych. Od samego początku jej trwania w oskrzelach zachodzą nieodwracalne zmiany, co czyni dychawicę chorobą nieuleczalną. Według Światowej Organizacji Zdrowia na tę chorobę cierpi nawet 150 milionów ludzi na całym świecie. Jest to jeden z najpoważniejszych problemów zdrowotnych w dzisiejszych czasach. Jakie są objawy i czynniki ryzyka astmy oskrzelowej?

Astma oskrzelowa – na czym polega?

Astma oskrzelowa to przewlekła i zapalna choroba górnych dróg oddechowych. W jej wyniku oskrzela kurczą się gwałtownie, przez co chory ma problemy z oddychaniem. Czynnikiem wywołującym napad dychawicy mogą być alergeny: pyłki roślin, kurz czy zarodniki grzybów. Mówimy wtedy o astmie alergicznej, czyli atopowej. Przykre dolegliwości pojawić się mogą również w wyniku stresu, wysiłku fizycznego czy zimnej temperatury. Atak wywołać mogą również różne drażniące substancje – środki chemiczne, aerozole lub dym tytoniowy. Jest to astma nieatopowa, zwana wewnątrzpochodną. W przebiegu dychawicy następuje nieodwracalna przebudowa ściany oskrzeli, które stają się nadreaktywne. Choroba ta jest nieuleczalna, jednak odpowiednia farmakoterapia pozwala na jej kontrolę i normalne życie.

Astma – czynniki ryzyka

Najwięcej przypadków astmy odnotowuje się w krajach wysoko rozwiniętych. Mieszkańcy miast coraz częściej cierpią na choroby alergiczne, takie jak atopowe zapalenie skóry, nieżyt nosa czy właśnie dychawica. Wynika to z wysokiej ilości zanieczyszczeń w ich otoczeniu. Astma atopowa związana jest z częstą stycznością z substancjami wziewnymi, takimi jak pyłki roślin czy sierść zwierząt. Niekiedy jednak jej napad może wystąpić po zjedzeniu uczulającego produktu. Ryzyko rozwoju astmy wzrasta u osób, które przebyły przewlekłe infekcje wirusowe dróg oddechowych. Bardziej narażone są osoby palące papierosy. Kolejnym czynnikiem predysponującym do choroby jest jej rodzinne występowanie. Dychawica jest w pewnym stopniu uwarunkowana genetycznie.

Objawy astmy oskrzelowej

Astma ma charakter napadowy, co oznacza, że objawy choroby pojawiają się jedynie w konkretnych sytuacjach. Poza nimi chory zazwyczaj nie odczuwa żadnych dolegliwości. Podczas napadu astmy pojawiają się duszności wynikające ze skurczu oskrzeli. Pacjent może mieć świszczący oddech i skarżyć się na ucisk w klatce piersiowej. Kolejnym objawem dychawicy jest męczący, suchy kaszel, który nie kończy się odkrztuszaniem wydzieliny. U dzieci często jest jedynym symptomem choroby. Astmatycy często mają niską wydolność wysiłkową. Niewielka aktywność fizyczna, taka jak wchodzenie po schodach czy krótka przebieżka, skutkuje u nich zadyszką i dusznościami. Atak choroby może minąć samoistnie lub dopiero po podaniu leków rozkurczających oskrzela. Przy nieleczonej astmie napady mogą pojawiać się nawet kilka razy dziennie. Odpowiednia farmakoterapia redukuję tę liczbę do najwyżej 3 ataków w tygodniu.

Jak poradzić sobie z napadem duszności?

dychawica

W czasie napadu duszności następuje gwałtowny skurcz mięśni gładkich oskrzela. Do tego pojawia się obrzęk błony śluzowej dróg oddechowych. W świetle oskrzeli gromadzi się także zwiększona ilość gęstego śluzu. Ich zwężenie zwiększa opór dla przepływającego powietrza, przez co chory odczuwa duszności. Dobrym pomysłem w razie ataku astmy jest zaczerpnięcie świeżego powietrza. Konieczne może być otwarcie okna i zdjęcie wszelkich ozdób z szyi – krawata, łańcuszka czy szalika. Astmatyk powinien zawsze mieć przy sobie leki rozkurczające mięśnie oskrzeli. Najczęściej wykorzystywane w leczeniu są beta2-mimetyki oraz glikokortykosteroidy w formie wziewnej, czyli w inhalatorze. W przypadku astmy atopowej należy usunąć z otoczenia chorego źródło alergenów. Jeśli podanie leków nie pomaga, konieczne będzie wezwanie lekarza.

Leczenie astmy oskrzelowej

W leczeniu astmy oskrzelowej stosuje się zarówno leki kontrolujące chorobę, jak i te działające doraźnie. Do tej pierwszej grupy należą między innymi glikokortykosteroidy wziewne i doustne, które hamują proces zapalny w oskrzelach. Wykorzystywane są też długo działające beta2-mimetyki, które rozkurczają mięśnie gładkie dróg oddechowych na wiele godzin. Działanie zapalne komórek odpornościowych hamują także leki przeciwleukotrienowe. Chorzy muszą pamiętać, że farmakoterapię należy kontynuować cały czas, nawet gdy nie dokuczają im objawy. Do środków stosowanych doraźnie zaliczamy głównie szybko działające beta2-mimetyki. Mają one rozszerzyć oskrzela w razie napadu astmy, jednak nie leczą stanu zapalnego. Odpowiednie leki choremu zapisuje lekarz. Astmatyk nie powinien sam stosować lub odstawiać farmaceutyków, ponieważ może prowadzić to do groźnego w skutkach zaostrzenia choroby.

Karolina Solga