ASTMA Rodzaje alergii i Uczulenia
Astma oskrzelowa – wszystko, co musisz o niej wiedzieć
Przewlekłe zapalenie jest przyczyną nadreaktywności oskrzeli, prowadzącej do nawracających epizodów świszczącego oddechu, duszności, ściskania w klatce piersiowej i kaszlu, występujących głównie w nocy i nad ranem. Epizodom tym zwykle towarzyszy rozlana obturacja oskrzeli o zmiennym nasileniu, często ustępująca samoistnie lub pod wpływem leczenia.
Objawy astmy
Świszczący oddech u dzieci, szczególnie u dzieci z atopią wskazuje na rozwój astmy. Głównym czynnikiem wywołującym chorobę jest alergia. U dzieci chorych na astmę często występuje atopowe zapalenie skóry AZS oraz alergiczny nieżyt nosa ANN.
Okresowość napadów duszności jest zasadniczą cechą astmy oskrzelowej.
Najczęstszymi, nawracającymi objawami są:
- świszczący, furczący oddech
- duszności
- kaszel (często występuje w nocy i nad ranem)
- kaszel po wysiłku fizycznym
- uczucie ciężkości w klatce piersiowej
- zmęczenie
Rodzaje astmy
Astmę dzielimy na:
- astmę kontrolowaną
- astmę częściowo kontrolowaną
- astmę niekontrolowaną
- astma epizodyczną
- astma przewlekłą łagodną
- astma przewlekłą umiarkowaną
- astma przewlekłą ciężką
Jak powstaje skurcz oskrzeli?
Kaszel, wydzielina, obrzęk błony śluzowej takie objawy często idą w parze ze skurczem oskrzeli. Po zadziałaniu bodźca następuje skurcz oskrzeli, wynikiem tego jest uwalnianie się mediatorów (leukotrieny, histamina, tryptaza, prostaglandyna ) reakcji zapalnej z tzw. komórek tucznych.
Objawy wczesnej reakcji astmatycznej ( to taka, która występuje natychmiast po zadziałaniu bodźca) ustępują po 1-3 godzinach. U Pacjentów z późną reakcją, objawy pojawiają się po 4- 7 godzinach i kończą się po upływie 24-48 godzin.
Podczas ataku dochodzi do znacznego zmniejszenia przepływu powietrza w oskrzelach.
Jakie czynniki wyzwalają ataki astmy?
Astma jest chorobą zmienną i łatwo wyzwalana przez czynniki specyficzne i niespecyficzne.
Typowy atak astmy charakteryzuje się uczuciem ciężaru w klatce piersiowej, pojawia się świst i duszność przy oddychaniu. Napadowi towarzyszy suchy kaszel.
Czynniki, jakie mogą wpływać na zaostrzenia astmy:
- infekcje wirusowe lub bakteryjne
- wysiłek fizyczny
- alergeny
- dym tytoniowy
- zimne powietrze
- niektóre leki ( aspiryna, beta-blokery)
- spaliny samochodowe
- śmiech
- czynniki zawodowe
Czym leczy się astmę?
Oczywiście nigdy sami nie włączamy leków, konieczna jest konsultacja lekarska. To lekarz zleca różne badania (np. spirometrię), które pozwalają na zweryfikowanie czy to aby na pewno astma.
- Leki „na żądanie” – zażywane w trakcie napadu
- Leki kontrolujące astmę
Przeciwzapalne sterydy wziewne
Leki antyleukotrienowe
Objawowe, długo działające beta-mimetyki (LABA)
Inne ksantyny
Kromony
Leki „na żądanie” (SABA)
SABA – krótko działające beta-mimetyki
Leki ratunkowe stosowanie w napadzie duszności
Działają rozkurczowo na oskrzela
Forma podania – wziewna
Leki kontrolujące astmę
Sterydy wziewne (ICS lub wGKS)
ICS – leki przeciwzapalne
Hamują cytokinowy tor zapalenia, nie hamują leukotrienów
Zażywane najczęściej 2 x dobę
Forma podania – wziewna
Leki antyleukotrienowe LTRA
LTRA – leki przeciwzapalne, kontrolujące
•Hamują leukotrieny w górnych i dolnych drogach oddechowych
•Zażywane 1 x dobę (montelukast) i 2 x dobę (zafirlukast)
•Forma podania – doustna (tabletka)
Leki długodziałające LABA
LABA – leki objawowe, rozszerzające oskrzela
•Działanie przedłużone do 12 godzin
•Zażywane najczęściej 2 x dobę
•Brak właściwości przeciwzapalnych
•Forma podania – wziewna
Preparaty łączonePołączenie ICS i LABA w jednym inhalatorze,
•Działanie przeciwzaplane na cytokiny i rozszerzająco na oskrzela
•Forma podania – wziewna
Ksantyny
Mają słabe działanie przeciwzapalne i większe rozkurczowe
Forma podania – doustna (tabletka)
Co mówią wytyczne o leczeniu astmy?
Astma, niezależnie od stopnia ciężkości, jest przewlekłą chorobą zapalną dróg oddechowych
Zapalenie dróg oddechowych wiąże się z nadreaktywnością oskrzeli, ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe i objawami klinicznymi ze strony układu oddechowego.
Zapalenie dróg oddechowych powoduje ograniczenie przepływu powietrza poprzez cztery różne mechanizmy: ostry skurcz oskrzeli, obrzęk ściany oskrzeli, przewlekłe tworzenie czopów śluzowych i przebudową ściany oskrzeli.
Najsilniejszym wykrywalnym czynnikiem usposabiającym do wystąpienia astmy jest atopia, czyli wytwarzanie nadmiernej ilości przeciwciał klasy IgE w odpowiedzi na pospolite alergeny środowiskowe
Uznanie astmy za chorobę zapalną ma wpływ na rozpoznawanie, prewencję i leczenie tej choroby.
Czy z astmy można się wyleczyć?
Astma to choroba przewlekła, można nawet powiedzieć, że nieuleczalna. Dobrze kontrolowana astma może przebiegać bezobjawowo, bez zaostrzeń, bardzo długo. Latami można mieć spokój, a leczenie będzie sprowadzać się do niezbędnego minimum, lecz w każdej chwili choroba może wrócić i dać o sobie znać.
Bardzo częstym przypadkiem jest odstawianie leków w momencie, gdy uznamy, że dobrze się czujemy i nie mamy żadnych nieprzyjemności związanych z astmą. Infekcje, wysiłek fizyczny lub pyłki często sprzyjają nawrotom choroby i wtedy jest konieczność włączenia z powrotem leków do uzyskania kontroli nad chorobą. Gdy astma nie jest leczona dochodzi do dużej nadreaktywności oskrzeli.
Oskrzela chorego na astmę reagują skurczem a chory odczuwa to jako napad duszności. Nigdy nie należy lekceważyć astmy, zapalenie w oskrzelach, które trwa miesiącami, latami i nie jest leczone może spowodować remodeling, czyli przebudowę dróg oddechowych Co w rezultacie może mieć ciężkie skutki.
Czy astmatyk powinien zrezygnować z aktywności, sportu?
Nic podobnego, jeżeli dobrze będzie kontrolowana astma jak najbardziej trzeba uprawiać sport.
Jest wielu sportowców, którzy są chorzy na astmę i zdobywają złote medale!!!
U chorych na astmę zaleca się wysiłek fizyczny gdyż jest to element warunkujący właściwy rozwój układu oddechowego.
Jak przyjmować leki?
Leki stosowane w astmie oskrzelowej mogą być podawane różnymi drogami. Mogą być w postaci tabletek, aerozoli, kapsułek, roztworu do wstrzyknięć. Najczęściej stosowaną metodą leczenia jest terapia wziewna. Zaletą jest to, że laki podawane e ten sposób dają możliwość zamierzonego efektu terapeutycznego, ale też ogranicza działania niepożądane, które często występują przy podawaniu leków inną drogą, np. w postaci tabletki.
Steryd wziewny działa w miejscu podania, czyli przy wdechu bezpośrednio w drzewie oskrzelowym. Przy zaostrzeniach ( doraźnie) stosowane są leki rozszerzające oskrzela SABA, LABA, one działają najszybciej ( teraz dostępne inhalatory combo 2 w 1 ).
Leki wziewne podawane są za pomocą inhalatorów ciśnieniowych, proszkowych oraz inhalatorów pneumatycznych ( nebulizacje- często stosowane u małych dzieci ). Wygodne dla pacjenta są inhalatory indywidualne czyli proszkowe lub ciśnieniowe, ze względu na małe rozmiary, są wygodne w przechowywaniu choćby w torebce lub kieszeni pacjenta Co pozwala na przyjęcie dawki leku zawsze i wszędzie.
Inhalatory najczęściej wyposażone są w ustnik oraz pojemnik z substancją leczniczą. Do każdego inhalatora zawsze dołączona jest ulotka z instrukcja obsługi, jeśli to nie jest czytelne dla pacjenta to zawsze można prosić o pomoc lekarza.
Leki antyleukotrienowe, które są też bardzo często podawane w astmie oskrzelowej, są w postaci tabletek, najczęściej podawane są raz dziennie, wieczorem. Zapobiegają zaostrzeniom spowodowanymi np. infekcjami, wysiłkiem fizycznym.
O czym nie wolno zapomnieć
Warto pamiętać o tym, że leki należy przyjmować systematycznie i oczywiście według zaleceń lekarza. Samowolne odstawianie leków może spowodować nagły nawrót zaostrzeń ( duszności ) czasami ciężkich do opanowania. Jeżeli lekarz uzna, że można zredukować dawkę sterydu lub odstawić któryś z preparatów, to trzeba zastosować się do jego zaleceń.
Należy unikać czynników, które wywołują napady astmy;
- alergeny ( sierść zwierząt, pyłki roślin, roztocza kurzu domowego )
- infekcje
- dym papierosowy, zanieczyszczone powietrze.
Ważne jest to, że dobrze kontrolowana astma pozwala normalnie funkcjonować chorym, dlatego nie wolno lekceważyć zaleceń lekarskich. Każde leczenie jest dobierane indywidualnie, pod pacjenta, nie można sugerować się ilością leków i dawką leków przepisanych sąsiadce, która też ma astmę. Jak wiemy są różne rodzaje astmy i dla każdej jest inne leczenie ( dawki, leki).
Nigdy nie lecz się sam!
Jak się zachować podczas ataku astmy?
Najważniejsze jest by zachować spokój, zdenerwowanie u astmatyka może spowodować szybszy oddech a co za tym idzie – nasilenie się duszności. Jeżeli jest to możliwe – usunąć przyczynę ataku (alergen, wysiłek fizyczny, zwierzę np. kot). Pamiętać, by nie pozostawić chorego bez opieki.
Podczas wizyty u lekarza, chory jest szczegółowo informowany, co powinien zażyć, gdy może wystąpić atak.
Najczęściej jest stosowany beta 2 mimetyk (salbutamol – dawkowanie zaleca lekarz), który działa rozkurczowo czy tlen. Oczywiście niezbędna jest ponowna konsultacja lekarska.
Czy astma jest dziedziczna? – klucz genetyczny
Są badania, które wskazują na to, że w przypadku choroby u jednego z rodziców ,w 50% występuje ryzyko zachorowania u potomstwa, w przypadku gdy oboje z rodziców chorowało na astmę w 80% jest prawdopodobieństwo wystąpienia choroby. Brak jakiegokolwiek obciążenia dziedzicznego u rodziców nie wyklucza, że dziecko nie będzie astmatykiem.
Jak rozpoznać astmę? – diagnostyka
W astmie oskrzelowej podobnie jak w wielu innych chorobach alergicznych, dobrze zebrany wywiad jest dużym sukcesem w rozpoznaniu, dodatkowo wykonuje się badania spirometryczne, test odwracalności obturacji oskrzeli, badania na liczbę eozynofilów we krwi, testy alergologiczne, gazometria, badanie przedmiotowe. Celem tych badań jest zidentyfikowanie przyczyny astmy.
W przypadku dzieci o wiele trudniej jest zdiagnozować astmę. Nie zawsze najczęstsze objawy astmy takie jak kaszel, napady duszności występują u małych pacjentów. Ciężko u małego dziecka wykonać badanie spirometryczne, można powiedzieć, że jest to prawie nie wykonalne. Dlatego tu się bardzo sprawdza szczegółowy wywiad i testy.
Glikokortykosteroidy
substancja BUDEZONID– grupa B
Inne glikokortykosteroidy – grupa C
SABA i LABA– beta 2 agoniści
SABA – należy do kategorii B, nie powinno stosować się tych leków dożylnie lub doustnie, osłabienie czynności macicy, itd. )
LABA– należy do kategorii C , brak jakichkolwiek badań by rekomendować te leki w ciąży.
Leki antyleuktorienowe ( montelukast, zafirlukast)
Należą do kategorii B
Metylokantyny
Nie zaleca się stosowania tych leków w ciąży- kategoria C
Kromony
Kategoria B
Immunoterapia alergenowi
Szczepionki alergenowi mogą być stosowane w okresie ciąży, natomiast nie należy rozpoczynać immunoterapii w ciąży, ani zwiększać dawek.
Trzeba podkreślić to, że względy etyczne nie pozwalają na prowadzenie badań właściwie kontrolowanych u kobiet w ciąży. Dlatego też leki należące do kategorii B, stosowane u kobiet w ciąży, uznawane są za najbezpieczniejsze
Czynniki ryzyka astmy u dzieci
- rodzinny wywiad w kierunku astmy i atopii
- obecność swoistych IgE przeciwko alergenom (szczególnie roztocze kurzu domowego i pyłki traw)
- obecność swoistych IgE przeciwko alergenom pokarmowym (białka)
- AZS – atopowe zapalenie skóry
- ANN– alergiczny nieżyt nosa
- wcześniactwo
- zaburzenia oddychania w okresie noworodkowym
- przebyte zakażenia dróg oddechowych
- palenie tytoniu przez matkę
Każdy z wymienionych czynników w różnym stopniu wpływa na ryzyko wystąpienia astmy.
Dieta w astmie
Astma oskrzelowa występuje w różnym nasileniu w zależności miejsca zamieszkania.
Zaobserwowano, że są państwa gdzie choruje bardzo dużo ludzi, ale są tez takie miejsca gdzie astma występuje rzadko.
Spowodowane jest to oczywiście nasileniem alergenów w danym regionie, ale tez jak donoszą nowe badania, sposobem odżywiania się. Eskimosi bardzo rzadko choruja na astme, ponieważ w swoim jadłospisie mają duże ilości ryb. Grecy konkretnie z wyspy Kreta jedzą bardzo duże ilości warzyw, owoców i oczywiście ryb, Co w dużym stopniu wpłynęło na niską zachorowalność na astmę natomiast mieszkańcy Wielkiej Brytanii jedzą bardzo duże ilości białka, u nich chorych na astmę jest zdecydowanie więcej niż w wyżej podanych krajach.
Zaobserwowano, że dieta śródziemnomorska – bogata w warzywa, owoce i ryby, chroni przed alergiami i wystąpieniem astmy. Kilka przykładów produktów o cudownych właściwościach:
Cebula – zawiera substancje przeciw zapalne zapobiega atakom astmy.
Tłuszcz ryb zwany tranem – ma świetne działanie przeciwzapalne, ułatwia oddychanie poprzez działanie na błonę śluzową.
Porzeczki, jagody , pomarańcze ( owoce bogate w witaminę C )- likwiduje wolne rodniki, które pobudzają stany zapalne i mogą powodować nasilenie dolegliwości. Chyba, że testy skórne wykazały alergię na owoce cytrusowe (pomarańcze, cytryny ) wtedy należy unikać spożywania tych produktów.
Kawa – a konkretnie kofeina, pomaga w rozszerzeniu oskrzeli. Niestety opcja picia kawy dotyczy tylko osób dorosłych.
Produkty, które zawierają silne alergeny warto wykluczyć z diety astmatyka, są to jaja kurze, czekolada, orzechy, oleje roślinne, mięso i tłuszcze roślinne.
« Ukąszenia komarów
Iwan Iwanowicz
9 lat temu
Bardzo dziękuje za tak szczegółowy opis tej choroby ,bardzo dużo się dowiedziałem i jak mam teraz prowadzić się przy tej chorobie pozdrawiam i dziękuje