| Substancje czynne | Charakterystyka substancji | Występowanie – wybrane przykłady |
|---|---|---|
| Alkaloidy | Związki chemiczne pochodzenia roślinnego o skomplikowanej strukturze, zawierające co najmniej jeden atom azotu. Mają one właściwości zasadowe i wykazują aktywność farmakologiczną. Występują zawsze w postaci związanej z kwasem (np. szczawiowym, jabłkowym) we wszystkich częściach rośliny. | kolendra, papryka, pieprz, kozieradka pospolita, pokrzyk wilcza jagoda |
| Fitohormony | Niebiałkowe związki małocząsteczkowe, które wpływają na wzrost, przemiany metaboliczne oraz ekspresję genów w komórkach roślinnych. Fitohormony cechuje duża najspecyficzność działania | chmiel, biedrzeniec anyż, szałwia, prawoślaz |
| Fitoncydy | Substancje o działaniu bakterio- lub pleśniobójczym, przeważnie lotne | czosnek pospolity, jałowiec pospolity, chrzan pospolity |
| Garbniki | Substancje o skomplikowanej budowie chemicznej, rozpuszczalne w wodzie, które koagulują białko i tworzą nierozpuszczalne połączenia z alkaloidami i solami metali ciężkich. Garbniki dzielą się na roślinne, mineralne, tłuszczowe i syntetyczne. Garbniki roślinne występują w drewnie, korze, liściach, owocach lub korzeniach. | bazylia pospolita, cząber ogrodowy, kminek zwyczajny, szałwia lekarska, jałowiec pospolity |
| Glikozydy | Połączenia cukrów prostych, np. glukozy ze związkami niecukrowymi tzw. aglikonem, który jest składnikiem aktywnym, posiadającym działanie terapeutyczne. | naparstnica purpurowa, mącznica lekarska, chrzan pospolity, gorczyca biała i czarna, majeran ogrodowy |
| Gorycze | Substancje bezazotowe o różnym składzie chemicznym i gorzkim smaku. Związkami gorczycowymi są sekswiterpeny, glikozydy o różnej budowie chemicznej. | bylica piołun, majeran ogrodowy, lebiodka pospolita, tymianek pospolity |
| Olejki eteryczne | Zazwyczaj płynne substancje lotne o charakterystycznym zapachy będące mieszaninami różnych związków organicznych. Ich głównym składnikiem są najczęściej terpeny lub związki terpenów. | biedrzeniec anyż, koper włoski, kolendra siewna, szałwia lekarska |
| Pektyny | Wielocukrowce, głównie zmetylowane pochodne kwasów poligalaktuuronowych lub ih sole. Dobrze rozpuszczalne w wodzie, nierozpuszczalne w rozpuszczalnikach organicznych. Występują w ścianach komórkowych wielu roślin w postaci wapniowo-magnezowej. | lukrecja gładka, bazylia pospolita, mydlica lekarska, tymianek pospolity |
| Substancje aromatyczne | Związki o bardzo zróżnicowanym składzie chemicznym i różnym działaniu, towarzyszące innym substancjom czynnym występującym w roślinie. | jałowiec pospolity, czosnek pospolity, bylica piołun, kminek zwyczajny |
| Śluzy | Mieszaniny wielocukrów wykazujące zdolność pęcznienia w wodzie. Śluzy dzięki zdolności zatrzymywania wody pełnią w roślinie rolę jej zbiorników. | kozieradka pospolita, len zwyczajny, biedrzeniec anyż, gorczyca biała |
DR
