Chemiczne testy płatkowe w diagnostyce alergii

Objawy alergii mogą uprzykrzyć lub nawet utrudnić codzienne funkcjonowanie. Samo uczulenie polega na niewłaściwej, nadmiernej reakcji naszego układu immunologicznego na kontakt z alergenem. Substancje, które nasz uczulają, mogą dostawać się do naszego organizmu drogą wziewną lub z pokarmem. Istnieje jednak także alergia kontaktowa, czyli nadwrażliwość na czynniki mające styczność z naszą skórą. Objawia się ona zapaleniem skóry i pokrzywką. Aby uniknąć tego uczulenia, należy dokładnie rozpoznać alergen, który je wywołuje. W tym celu wykonuje się chemiczne testy płatkowe.

Testy skórne stanowią podstawową metodę diagnostyczną w leczeniu alergii. Są one stosunkowo bezpieczne, choć czasem powodują pogorszenie zmian skórnych, na które cierpieliśmy już wcześniej. Za ich pomocą badamy alergię na substancje z powietrza, produkty spożywcze lub detergenty czy związki chemiczne. Styczność naszej skóry z alergenami może wywołać kontaktowe zapalenie skóry. Chemiczne testy płatkowe służą jego rozpoznaniu. Co warto o nich wiedzieć?

Kontaktowe zapalenie skóry

Alergia kontaktowa to wynik nadwrażliwości naszego organizmu na związki, zwane haptenami. Są to niepełne alergeny, których właściwości uczulające ujawniają się po związaniu się z białkami naskórka lub osocza. Reakcja uczuleniowa nie pojawia się natychmiast po kontakcie ze szkodliwym czynnikiem, ale dopiero po 24-48 godzinach. Ten typ uczulenia wywołuje alergiczny wyprysk kontaktowy. Typowy dal niego jest świąd i wysuszenie skóry, która jest zaczerwieniona i pokrywa się krostami i pęcherzami. Zmiany mogą pojawiać się w miejscu styczności z alergenem, ale czasem dotyczą całej skóry. W leczeniu tej dolegliwości najistotniejsze jest rozpoznanie uczulających substancji.

Najczęstsze alergeny kontaktowe

Alergia kontaktowa jest wynikiem styczności naszej skóry z substancjami, które układ immunologiczny uznaje za szkodliwe. Najczęściej dzieje się tak, gdy mamy do czynienia ze związkami metali. Najpowszechniej występuje uczulenie na nikiel. Często jest on składnikiem stopów metali wykorzystywanych do produkcji biżuterii, elementów odzieży, monet czy nożyczek. Zdarza się również alergia na chrom, który znajdziemy w farbach lub detergentach. Silnymi alergenami kontaktowymi są różne związki chemiczne. W naszym otoczeniu uczulające substancje znajdują się w kosmetykach, tkaninach, tworzywach sztucznych czy środkach czystości.

Chemiczne testy płatkowe – czym są?

Alergiczne testy skórne są najczęściej stosowaną metodą w diagnostyce alergii. Mają one na celu potwierdzenie wstępnej diagnozy lekarza, którą stawia na podstawie wywiadu. Testy płatkowe pozwalają na wykrycie alergii kontaktowej na chemiczne związki drobnocząsteczkowe. Pozwalają stwierdzić uczulenie na metale, kleje, żywice, tworzywa sztuczne, leki, składniki kosmetyków, perfum i środków czystości czy substancje zapachowe. Metoda ta w połączeniu z naświetlaniem promieniami ultrafioletowymi może posłużyć do diagnostyki fotoalergii.

Wskazania do wykonania testów płatkowych

Testy płatkowe powinny być wykonane u każdego pacjenta z podejrzeniem alergii kontaktowej. Do ich zlecenia chorego powinny nakłonić alergologa objawy takie jak swędzący wyprysk, kontaktowe zapalenie skóry, wyprysk atopowy, łojotokowe zapalenie skóry, owrzodzenia podudzi, lichenizacja naskórka. Niekiedy do wykonania testów płytkowych skłania lekarza podejrzenie alergii pokarmowej. Wykonuje się je często u dzieci i niemowląt, ponieważ pozwalają na dłuższy kontakt z alergenem. Dzięki temu służą do wykrywania alergii opóźnionej. Zwykła jej diagnoza jest trudna, ponieważ objawy rozwijają się u chorego nawet  kilka dni po zjedzeniu szkodliwego pokarmu.

Testy płatkowe – wykonanie

Testy płatkowe mają formę specjalnych, hipoalergicznych plastrów z komorami, do których wprowadza się substancję z alergenem. Nakleja się je na skórę pleców. W trakcie badania nie można moczyć grzbietu. Należy również unikać aktywności, które mogłyby spowodować przepocenie lub odklejenie się plastrów. Usuwane są one po dwóch dobach. Nadmiar roztworu alergizującego zmywany jest poprzez przyłożenie bibuły filtracyjnej. Ocenę reakcji skórnej dokonuje się tuż po zdjęciu plastrów i w kolejnych dniach. Czasem kontrole mogą być konieczne codziennie przez tydzień. Lekarz sprawdza, czy w miejscu kontaktu z alergenem występuje odczyn skórny, nacieki, pęcherzyki lub nadżerki. Słabe objawy są opisywane jednym plusem, silniejsze – dwoma lub trzema.

Wady i zalety testów płatkowych

Chemiczne testy płatkowe mają wiele zalet. Wykrywają alergię opóźnioną, której inne testy mogą nie stwierdzić. Są bezbolesne, proste w wykonaniu i bezpieczne nawet dla małych dzieci. Niestety, minusem jest powodowanie przez nie dyskomfortu i swędzenia. Istnieje też możliwość zaostrzenia ogólnych reakcji alergicznych podczas badania. Testy płatkowe nie są stosowane powszechnie, a interpretacja ich wyników powoduje wiele trudności. Nierzadko odczyn alergiczny po zdjęciu plastrów utrzymuje się długo, co sprawia, że alergik wstydzi się odsłaniać plecy. Przeciwwskazaniem do badań są poważne infekcje, choroby autoimmunologiczne oraz nowotwory złośliwe.

Karolina Solga