Alergia na lateks wśród pracowników służby zdrowia

Lateks to materiał powszechnie wykorzystywany do wyrobu wielu przedmiotów życia codziennego. Znajdziemy go w rękawicach ochronnych, gumkach recepturkach, opatrunkach, a nawet pieluchach. Substancja ta to naturalny produkt otrzymywany z drzewa kauczukowego Hevea brasiliensis. Znalazła szerokie zastosowanie w produkcji gumy. Lateks jest jednak silnym alergenem wziewnym i kontaktowym. Styczność z nim może wywołać zapalenie spojówek, napad astmy, nieżyt nosa oraz kontaktowe zapalenie skóry. Alergia na lateks jest bardzo częsta wśród pracowników służby zdrowia.

Białka zawarte w soku z kory drzew kauczukowych nawet po przeróbce mają silnie uczulające właściwości. Alergia natychmiastowa na lateks jest znanym problemem klinicznym. Stosunkowo nowym zjawiskiem jest za to uczulenie kontaktowe wywoływane przez tę substancję. Najczęściej diagnozuje się je u personelu medycznego, od którego wymaga się zakładania lateksowych rękawiczek ochronnych.

Właściwości i otrzymywanie lateksu

Lateks uzyskuje się z kory drzewa kauczkowego Hevea brasiliensis w postaci soku mlecznego. Sok uzyskiwany z kauczukowca zawiera od 20 do 60% kauczuku. Po zagęszczeniu lateks wykorzystuje się do produkcji naturalnych gum. Naturalnie występują w nim liczne związki chemiczne: węglowodany, żywice, woski, alkaloidy, a także białka. Te ostatnie mają silnie uczulające właściwości. Częstość alergii na lateks wzrosła od lat 90. dwudziestego wieku. W tym czasie powszechne stało się stosowanie gumowych rękawiczek przez personel medyczny. W ogólnej populacji uczulenie na tę substancję wynosi jedynie 1%. Odsetek alergii jest  jednak znacznie wyższy w określonych grupach ryzyka. Na szczęście lateks syntetyczny nie wywołuje przykrych objawów alergii.

Dlaczego lateks uczula personel medyczny?

Lateks to substancja powszechnie stosowana w przemyśle, gastronomii i handlu. Wykorzystuje się ją także do produkcji artykułów papierniczych czy zabawek dla dzieci. Lateks naturalny znajdziemy w gumowych zabawkach, balonach, paskach, smoczkach i butelkach dla dzieci. Zawierają go także artykuły kontaktujące się bezpośrednio ze skórą: podpaski, pieluchy, opatrunki i prezerwatywy. Wytwarzane z niego są także przedmioty wykorzystywane w medycynie. Należą do nich rękawice ochronne, cewniki, wenflony, tamy dentystyczne czy sprzęt do resuscytacji. Korzystający z nich pracownicy służby zdrowia stanowią największą grupę narażoną na uczulenie na lateks.

Alergia na lateks – jak się objawia?

Alergia na lateks może mieć charakter natychmiastowy lub opóźniony. W pierwszym przypadku przykre objawy u osoby uczulonej pojawiają się tuż po kontakcie z tą substancją. Należą do nich: obrzęk okolic twarzy, nieżyt nosa, zaczerwienienie i łzawienie oczu, zapalenie spojówek i napad astmy. Najcięższym symptomem uczulenia jest wstrząs anafilaktyczny. Może doprowadzić nawet do śmierci alergika. Alergia kontaktowa na lateks objawia się wypryskiem skóry i przewlekłą pokrzywką. Dolegliwości te rozwijają się przez długi czas, nawet lata, pod wpływem częstej styczności z alergenem. Najczęściej pojawiają się u osób, które przedmioty lateksowe wykorzystują w pracy.

Diagnostyka alergii na lateks

Podstawą rozpoznania alergii na lateks jest wywiad lekarski. W jego trakcie specjalista zapyta o nasze objawy, długość trwania dolegliwości czy wykonywany zawód. Na tej podstawie zleci dodatkowe badania. W przypadku alergii natychmiastowej przydatne okazują się punktowe testy skórne. Wykonuje się też badania serologiczne krwi. Uczulenie kontaktowe wykrywa się za pomocą testów płatkowych na skórze badanego. Substancje uczulające pozostawia się na skórze chorego przez 48 godzin, aby stwierdzić, czy pojawią się symptomy alergii. Często zdarza się, że dana osoba wykazuje wobec lateksu zarówno reakcję natychmiastową, jak i opóźnioną. Nie jest to jednak regułą, dlatego diagnostyka alergii musi być przeprowadzona bardzo wnikliwie.

Alergia na lateks wśród pracowników służby zdrowia

Alergia na lateks jest uciążliwą dolegliwością. Jedyną metodą przyczynowego leczenia tego uczulenia jest unikanie kontaktu z alergenem. Dla pracowników służby zdrowia jest to wyjątkowo trudne. Na szczęście istnieje możliwość zakupu ochronnych rękawic bezlateksowych – winylowych lub nitrylowych. Powinien je nosić nie tylko sam alergik, ale też wszyscy w jego otoczeniu. Pracownik wykporzystującu lateksowe rękawice powinien po ich zdjęciu natychmiast umyć ręce mydłem. Pomieszczenia, w których używa się lateksowych przedmiotów, powinny być regularnie wietrzone i czyszczone. Alergik musi o uczuleniu powiedzieć swojemu pracodawcy. Powinien nosić również bransoletkę informującą o przypadłości. Zapobiegnie to wystąpieniu objawów alergii w sytuacji udzielania mu pomocy medycznej.

Karolina Solga