alergia na gluten

Gluten jest mieszaniną białek zapasowych, głównie prolamin i glutelin, obecną w ziarnach pszenicy, jęczmienia i żyta. To właśnie on sprawia, że ciasta mają odpowiednią konsystencję i strukturę. Znajduje się w mące, płatkach zbożowych, makaronach, pierogach, naleśnikach czy pieczywie. Alergia na gluten nie jest rzadkością – aż 10-25% uczulonych na pokarmy osób wykazuje nadwrażliwość na ten alergen. Niestety, związek ten jest obecny też w wielu potrawach wigilijnych. Czy alergik musi zrezygnować z uszek do świątecznego barszczu, ciast czy krokietów?

Alergia na gluten może objawiać się wymiotami, biegunką, wysypką na skórze czy nieżytem nosa. U dzieci z atopowym zapaleniem skóry zjedzenie produktów mącznych nierzadko skutkuje zaostrzeniem przebiegu choroby. W skrajnych przypadkach spożycie glutenu może wywołać groźny dla życia wstrząs anafilaktyczny. Przygotowanie wigilijnej wieczerzy dla domowników alergika może być nie lada wyzwaniem. W ten dzień szczególnie warto zadbać o to, by stole znalazły się potrawy bezglutenowe.

Alergia na gluten – na czym polega?

Gluten to mieszanina białek, którą znajdziemy w mącznych produktach z żyta, jęczmienia i pszenicy. Jako dodatek spulchniający znajduje się też w słodyczach, wędlinach, piwie, parówkach czy produktach mlecznych. Unikanie go jest więc trudne – szczególnie, gdy przygotowujemy tradycyjne świąteczne potrawy, które mają w swoim składzie mąkę. Pamiętajmy, że gluten to jeden z najczęstszych alergenów pokarmowych. Alergia na ten związek może mieć charakter natychmiastowy lub opóźniony. W pierwszym przypadku jest zależna od swoistych przeciwciał IgE. Inicjują one powstanie stanu zapalnego w ciągu kilku minut od zjedzenia uczulającego pokarmu. Objawy alergii opóźnionej pojawiają się dopiero po kilku godzinach, a nawet dniach.

Objawy alergii na gluten

Symptomy alergii na gluten mogą dotyczyć skóry, układu oddechowego i przewodu pokarmowego. Ich wystąpienie popsuje alergikowi świąteczny nastrój. Spożycie glutenu może wywołać u niego biegunkę, wymioty, wzdęcia, wodnisty katar lub silny obrzęk naczynioruchowy. Na skórze chorego pojawić się może wysypka. W skrajnych przypadkach występuje zagrażający zdrowiu i życiu wstrząs anafilaktyczny. Dzieciom szkodzą nawet najmniejsze ilości glutenu. U maluchów z wypryskiem atopowym po spożyciu tego związku można zaobserwować nasilenie zmian skórnych. Do wystąpienia objawów u dorosłych zazwyczaj potrzeba większej ilości alergenu – co najmniej 10 g.

Dieta eliminacyjna – skuteczny sposób na alergię

Alergia na gluten wymaga wprowadzenia specjalnej diety eliminacyjnej. Należy wykluczyć z jadłospisu alergika wszelkie artykuły zawierające alergen. Nie mogą w nim znaleźć się produkty jęczmienne, żytnie ani pszeniczne. Niestety, zasada ta dotyczy także owsa. Choć sam w sobie nie zawiera glutenu, jest zwykle silnie zanieczyszczony tym związkiem i także wywołuje przykre objawy. Stosując dietę eliminacyjną, musimy pamiętać, by wzbogacić nasze menu w produkty białkowe. Istotne jest także uważne czytanie etykiet kupowanych artykułów spożywczych. Nierzadko gluten jest obecny w produktach, które wydają się wolne od wszelkich zbóż. Artykuły bogate w to białko możemy zastąpić bezglutenowymi, wykonanymi z ryżu, kaszy gryczanej, kukurydzy czy ziemniaków. Możliwość ta dotyczy także potraw świątecznych.

Alergia na gluten a potrawy wigilijne

święta z alergikiem

Jeżeli wśród naszych świątecznych gości znajduje się osoba uczulona na gluten, musimy wykazać wyjątkową ostrożność. Do barszczu czerwonego lepiej nie dolewajmy gotowego koncentratu z buraków, ostrożnie dobierajmy także przyprawy. Uszka i pierogi przygotujmy z mąki bezglutenowej – nada się do tego skrobia kukurydziana lub z tapioki. Jeżeli składniki nie chcą się dobrze lepić, dodajmy do nich kleik ryżowy. Do przygotowania tradycyjnej kutii nie możemy wykorzystać pszenicy. Zastąpi ją amarantus, kasza jaglana lub komosa ryżowa. Zup czy kapusty z grochem nie zagęszczajmy też zasmażką ze zwykłej mąki. Rybę możemy upiec bez panierki, poprzez uprzednie zawinięcie jej w folię. Pamiętajmy, by przed użyciem wszelkich produktów czy dodatków przejrzeć ich skład i nie wybierać tych, w których jest gluten. W ten sposób zaoszczędzimy naszemu gościowi przykrej niespodzianki.

Święta z alergikiem – o czym warto pamiętać?

Łamanie się opłatkiem i składanie sobie życzeń to tradycyjny element wigilijnej wieczerzy. Musimy jednak pamiętać, że zwykłe opłatki są wykonane z mąki pszennej. Miły zwyczaj może skończyć się więc nieprzyjemnie dla alergika. Na szczęście wiele sklepów ze zdrową żywnością oferuje bezglutenowe opłatki. Dostępne są także w niektórych zakrystiach i hurtowniach internetowych. Ostrożność musimy zachować również kupując prezent świąteczny dla alergika. Pamiętajmy, że gluten jest obecny w słodyczach, ciastkach i czekoladach, którymi chętnie obdarowujemy bliskich. Jako podarunek wybierajmy więc bezglutenowe słodkości. Doskonałym pomysłem będzie też własnoręczne przygotowanie wypieku z produktów pozbawionych uczulającego białka.

Karolina Solga